Ορωνόκος ή ο δούλος βασιλιάς

Ο Βίκτορ Σκλόφσκι έζησε για δύο περίπου χρόνια στο Βερολίνο, στην περιοχή του Zoo, όπου ζούσαν οι Ρώσοι εμιγκρέδες. Ερωτεύτηκε την Έλσα Τριολέ (1986-1970), μια δαιμόνια μορφή των ρωσικών και στη συνέχεια των γαλλικών γραμμάτων. Η αλληλογραφία τους αποτέλεσε το υλικό για το Zoo. Γράμματα όχι για την αγάπη, αυτήν την παιγνιώδη και τρυφερή περιγραφή του πνευματικού σύμπαντος της ρωσικής πρωτοπορίας.

Ο Ζαν Ντεζέρ ξυπνάει στις οχτώ. Ετοιμάζει μόνος του τον καφέ του με γάλα, στην εστία γκαζιού. Στις εννιά ακριβώς φτάνει στο γραφείο του, στην οδό Βανώ. Γευματίζει αφηρημένος σε ένα μαγειρείο. Η ζωή του δεν έχει τίποτα το αξιοπερίεργο, φαινομενικά τουλάχιστον. Η φαντασία του παίρνει μπρος εκτός ωρών γραφείου και κυρίως την Κυριακή. Για τον Ζαν Ντεζέρ, η Κυριακή είναι όλη του η ζωή. Εκτιμάει βαθιά αυτή τη μέρα που τόσοι λίγοι άνθρωποι κατανοούν πραγματικά. Τα μάτια του δεν εγκαταλείπουν τη γη, το βλέμμα του δεν υψώνεται πάνω από αυτόν τον κόσμο, όπου, αν κάποιοι είναι ηθοποιοί κι άλλοι θεατές, εκείνος δεν είναι παρά ένας κομπάρσος.

Βάθος είναι η φανταχτερή ασημαντολογία, η κακόγουστη επιτήδευση, τα φτηνά ευφυολογήματα, οι εκτροπές που ευτελίζουν το υψηλό ύφος. Είναι κυρίως ένα πάθος άκαιρο, χωρίς νόημα ή χωρίς μέτρο. Στο Περί βάθους, την ειρωνική αντιστροφή του Περί ύψους, ο Πόουπ στρέφει τα βέλη του στους βαρετούς και ανέμπνευστους δημιουργούς, στην ψεύτικη εμβρίθεια που κρύβεται πίσω από τη μεγαλοστομία και τη σοβαροφάνεια, στις έτοιμες συνταγές και στις ποιητικίζουσες κοινοτοπίες.

Η Γιούντιτ Σαλάνσκυ είναι μια από τις σημαντικότερες συγγραφείς της νεότερης γενιάς στη Γερμανία. Τα δώδεκα αντι­­­κείμενα που περιγράφονται στον Κατάλογο απολεσθέντων ­­­­–ένας πίνακας του Φρίντριχ, ένα σπάνιο είδος τίγρης, μια ρωμαϊκή βίλα, ένα ερωτικό ποίημα της Σαπφούς, ένα νησί στον Ειρηνικό– έχουν πλέον χαθεί. Υπάρχουν πια μονάχα ως ίχνη, ως αναμνήσεις, ως αρχεία ή χάρτες, ως τεκμήρια του παρελθόντος. Η Σαλάνσκυ αναζητά, με μια πρωτότυπη λογοτεχνι­­­κή απόπειρα καταλογογράφησης, αυτό που μένει πίσω όταν χάνεται κάτι: αποήχους και ψιθύρους, μνήμες και θρύλους, αποτυπώματα και σκιές, ανασυγκροτώντας παράλληλα την παιδική ηλικία σε μια χώρα που έχει επίσης χαθεί, την Ανατολική Γερμανία της δεκαετίας του 1980.